Η Ελλάδα, μία κατ’ εξοχήν ναυτική χώρα, με σπουδαία ναυτική παράδοση και ναυτική ιστορία, διαθέτει τις προϋποθέσεις για ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς που πηγάζει από ναυτιλιακές δραστηριότητες, που συνδέονται με το φυσικό, κοινωνικό και ιστορικό περιβάλλον.
Ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων θέτει το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο ώστε οι Δήμοι να διαμορφώσουν τουριστική πολιτική και να αναπτύξουν τις κατάλληλες δράσεις για την τουριστική ανάπτυξη των περιοχών τους.
Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη είναι σημαντικός. Σε κάθε κράτος τίθεται θεσμικό πλαίσιο που παρέχει τη δυνατότητα στους δήμους να αξιοποιήσουν τα γεωγραφικά και πολιτιστικά τους χαρακτηριστικά για την ανάπτυξη της κατάλληλης μορφής τουρισμού. Η μορφή αυτή έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα από το Δήμο του Portsmouth στην Αγγλία που μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα.
Σύμφωνα με τον Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, Ν. 3463/2006 (ΦΕΚ 114/Α) άρθρο 1, η τοπική αυτοδιοίκηση, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, αποτελεί θεμελιώδη θεσμό του δημόσιου βίου των Ελλήνων, όπως αυτός κατοχυρώνεται από τις διατάξεις του άρθρου 102 του Συντάγματος και του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας.
Ο Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων αναθέτει στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού αρμοδιότητες που αφορούν τόσο τη διοίκηση τοπικών υποθέσεων όσο και τη διοίκηση υποθέσεων που εντάσσονται στη σφαίρα κρατικών αρμοδιοτήτων σε τοπικό επίπεδο, των οποίων όμως η άσκηση έχει ανατεθεί από το κράτος στους δήμους και τις κοινότητες (Αιτιολογική Έκθεση, 2006:11).
Οι αρμοδιότητες των δήμων και κοινοτήτων κατανέμονται σε επτά τομείς: α) ανάπτυξη, β) περιβάλλον, γ) ποιότητα ζωής, δ) απασχόληση, ε) κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη, στ) παιδεία, πολιτισμός και αθλητισμός και ζ) πολιτική προστασία. Στους τομείς αυτούς οι πρωτοβάθμιοι Ο.Τ.Α. καλούνται να αναπτύξουν τη δράση τους. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων αυτών, που θέτει το άρθρο 75 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, περιλαμβάνεται και ο τομέας της τουριστικής ανάπτυξης.
Οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) πρώτου βαθμού (δήμοι και κοινότητες)έχουν την αρμοδιότητα να εκπονούν, να υλοποιούν και να συμμετέχουν σε προγράμματα για την τουριστική ανάπτυξη των περιοχών τους.
Μελέτη περίπτωσης παράκτιου Δήμου. O Δήμος του Portsmouth
Ο Δήμος του Portsmouth είναι παράκτιος Δήμος στη νότια ακτή της Αγγλίας. Ειδικότερα, ο Δήμος διαμορφώνοντας την κατάλληλη τουριστική πολιτική και αναλαμβάνοντας τις συνακόλουθες δράσεις αξιοποίησε τη γεωγραφική θέση-παράκτια περιοχή με την πλούσια ναυτική ιστορία του και ανέδειξε την περιοχή σε σημαντικό τουριστικό προορισμό που βασίζεται στο ναυτικό πολιτιστικό τουρισμό ως ιδιαίτερη μορφή εναλλακτικού τουρισμού. Ο Δήμος αυτός θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για την ανάπτυξη του ναυτικού πολιτιστικού τουρισμού σε πολλές παράκτιες και νησιωτικές περιοχές της Ελλάδας.
Δράσεις για τον Τουρισμό από το Δήμο του Portsmouth
Στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης ανήκει και η διαχείριση του εμπορικού λιμανιού το οποίο έχει πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις ανάπλασης και βελτίωσης των υποδομών του (Portsmouth Port Statistics, 2009). Διοικείται από τον εκτελεστικό υπεύθυνο για το σχεδιασμό, την ανάπλαση και την οικονομική ανάπτυξη (Portsmouth Commercial Port, 2008:3).
Από το 1982 η δημοτική αρχή υιοθέτησε μια θετική και πετυχημένη στρατηγική για την προώθηση του τουρισμού με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη και την αύξηση των θέσεων εργασίας. Έτσι δόθηκε προτεραιότητα στη διατήρηση ιστορικών κτιρίων, στη βελτίωση των υποδομών και του περιβάλλοντος, στη διατήρηση και αύξηση των πολιτιστικών δράσεων και στην αύξηση των ελκτικών πόρων της πόλης (όπως η κατασκευή του πύργου Spinnaker). Η προώθηση αυτή βελτίωσε την «εικόνα» της πόλης και οδήγησε στην αύξηση των επενδύσεων.
Αναπτύχθηκαν δράσεις όπως το «Πρόγραμμα Δράσης για τον Τουρισμό» Tourism Development Action Programme και το πρόγραμμα «περιοχές προτεραιότητας για τον Τουρισμό» Tourism Priority Areas, που ενίσχυσαν την εμπειρία των επισκεπτών της περιοχής.
Οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν είχαν ως στόχο:
1) να μετατραπεί η πόλη σε κύριο τουριστικό πόλο έλξης και ιδιαίτερα ως διεθνές κέντρο για τη ναυτική κληρονομιά, και
2) να διατηρηθεί και να τονωθεί η ελκυστικότητα της πόλης ως σημαντικός πόλος για τουρίστες και επισκέπτες.
Η δημοτική αρχή διενεργεί κάθε χρόνο έρευνα για τον τουρισμό. Διανέμονται ερωτηματολόγια σε επισκέπτες κάθε χρόνο (Ιούλιο- Σεπτέμβριο) σε πέντε περιοχές στο Southsea , στην παλιά πόλη και στο κέντρο της πόλης.
O Δήμος λειτουργεί σε πολλά σημεία της πόλης γραφεία πληροφοριών για τους επισκέπτες. Μέσω των γραφείων αυτών διανέμονται ενημερωτικά έντυπα, χάρτες και γενικά παρέχονται πληροφορίες για τα δρώμενα στην πόλη. Επίσης υπάρχει δυνατότητα πραγματοποίησης κρατήσεων και εκδόσεων εισιτηρίων για μουσεία, θέατρα, παραστάσεις και άλλα αξιοθέατα της πόλης.Ο Δήμος στοχεύει στην καθιέρωση του Portsmouth ως «την αρχαιότερη πόλη – λιμάνι» με μοναδική ναυτιλιακή κληρονομιά, αλλά και ως μοναδικό τόπο για κατοικία, εργασία και επίσκεψη. Έτσι ο στρατηγικός σχεδιασμός του Δήμου επικεντρώνεται στην ανάπτυξη του θαλάσσιου μετώπου, με πολιτικές ανάπλασης,αναγέννησης και τουριστικής ανάπτυξης (Portsmouth City Council, 2009).
Σύμφωνα με το στρατηγικό σχέδιο το θαλάσσιο μέτωπο:
Ανήκει σε όλους τους κατοίκους της πόλης
Αναπτύσσεται ως πόλος έλξης επισκεπτών από άλλες πόλεις
Αποτελεί επίκεντρο της κοινωνικής ζωής
Αποτελεί μέρος δραστηριοτήτων αλλά και τόπο ηρεμίας και απόλαυσης
Χρησιμοποιείται κυρίως από άτομα στον ελεύθερο χρόνο τους
Είναι χώρος για πραγματοποίηση εκδηλώσεων για την ψυχαγωγία των πολιτών & των επισκεπτών.
Οι βασικές αρχές της στρατηγικής της δημοτικής αρχής αναφέρονται (PortsmouthCity Council, 2009: 5):
1. Στην ισότητα και στην ενίσχυση της ευκολίας πρόσβασης στο θαλάσσιο μέτωπο.
2. Στη δημιουργία χώρων, τόπων και ευκαιριών για όλες τις γενιές ώστε να απολαύσουν τη θάλασσα.
3. Στην παροχή δυνατότητας σε όλους ώστε να απολαμβάνουν την θάλασσα χωρίς υψηλό κόστος και χωρίς περιορισμούς και απαγορεύσεις.
4. Στη δημιουργία ενός αισθήματος ασφάλειας.
5. Στην επέκταση και στη βελτίωση των ευκαιριών ανάπαυσης και αναψυχής στην παραλία και στο θαλάσσιο χώρο.
6. Στην επέκταση της χρήσης της παραλίας το βράδυ και κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
7. Στην επίτευξη υψηλής ποιότητας παρεχομένων υπηρεσιών.
Σε πρόσφατη έκθεση σχετικά με την παράκτια ζώνη και τα πραγματοποιούμενα βελτιωτικά έργα που υποβλήθηκε στον εκτελεστικό υπεύθυνο για τον Πολιτισμό και την Αναψυχή αναφέρεται η πρόοδος των πραγματοποιούμενων έργων. Αυτά αφορούν την ολοκληρωμένη διαχείριση, τα θαλάσσια έργα, τη χρήση γης (πολιτικές σχεδιασμού), τα κτίρια (υφιστάμενα και προτεινόμενα για κατασκευή), καταστήματα catering, έργα για δραστηριότητες ψυχαγωγίας και αναψυχής, αξιοθέατα και εκδηλώσεις, εναρμόνιση με τη γενικότερη ανάπτυξη της πόλης, πραγματοποίηση πολιτιστικών εκδηλώσεων, ασφάλεια, δημιουργία ποδηλατοδρόμων, ανάπτυξη δημόσιων συγκοινωνιών, ανάπτυξη/βελτίωση χώρων και υπηρεσιών στάθμευσης, δημιουργία χώρων υγιεινής, μακροχρόνια συντήρησης χώρων, κτιρίων, μνημείων, ανοιχτοί χώροι, συντήρηση και αξιοποίηση μνημείων, καλή σήμανση χώρων.
Επίσης υλοποιήθηκε τριετές πρόγραμμα για την ανάπτυξη της θαλάσσιας ζώνης που χρηματοδοτείται με 15 εκατ. λίρες ετησίως. Τα χρήματα αυτά χορηγούνται στις τοπικές αρχές ώστε να επενδύσουν στις τέχνες, σε πολιτιστικά δρώμενα και σε έργα πολιτισμού, ώστε να υπάρξει πολιτιστική αναγέννηση, οικονομική και τουριστική ανάπτυξη.
Το πρόγραμμα είναι τριετές (2008- 2011) υλοποιείται από την Επιτροπή για την Αρχιτεκτονική και το Δομημένο Περιβάλλον και προβλέπει συνεργασία με το Συμβούλιο Τεχνών της Αγγλίας, φορείς πολιτισμού, μουσεία, βιβλιοθήκες, δημόσια αρχεία και οργανισμούς περιφερειακής ανάπτυξης.
Στο πλαίσιο του προγράμματος το Δημοτικό Συμβούλιο υπέβαλε σχέδιο κόστους £30,000 με τίτλο «Η παραλία στους πολίτες». Ο σκοπός του είναι η οργανική σύνδεση της πόλης με το θαλάσσιο χώρο μέσα από ένα σύστημα από μονοπάτια, κιόσκια, ανοιχτούς δημόσιους χώρους, χώρους τέχνης και πολιτισμού.
Ένα επίσης σημαντικό πρόγραμμα προτάθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Portsmouth με σκοπό την ανάπτυξη και σύνδεση της θαλάσσιας ζώνης με το εμπορικό κέντρο, μέσω μονοπατιών.
Εκτός από το διαχειριστή της παράκτιας ζώνης, έχουν διοριστεί διαχειριστές για θέματα Πολιτισμού (τέχνες, μουσεία, πάρκα, αναψυχή, τουρισμό, υπηρεσίες επισκεπτών, διαχείριση εκδηλώσεων), για θέματα ανάπτυξης εμπορίου , μεταφορών,στάθμευσης, καθαριότητας της πόλης, και για θέματα περιβαλλοντικής προστασίας και κατοικίας (Portsmouth City Council, 2009: 9-10).
Συμπεράσματα
Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία μπορούμε να καταλήξουμε στα ακόλουθα συμπεράσματα:
1. Η θάλασσα αποτελεί πολύτιμο κεφάλαιο της πόλης του Portsmouth τόσο για τους επισκέπτες όσο και για τους κατοίκους της πόλης. Έχοντας γίνει αυτό αντιληπτό, η δημοτική αρχή εφαρμόζει στοχευμένη στρατηγική για την ανάπτυξη της παράκτιας ζώνης.
2. Για την υλοποίηση του στόχου αυτού έχουν κινητοποιηθεί οι φορείς της πόλης τόσο του ιδιωτικού όσο και του δημόσιου τομέα υπό τον συντονισμό εξειδικευμένου προσώπου.
3. Ειδική μέριμνα έχει δοθεί για την αξιοποίηση και των μνημείων πολιτισμού και γενικότερα για την ανάδειξη της τέχνης και του πολιτισμού.
ΛΕΩΝΙΔΑΣ Α. ΜΠΑΖΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Οικονομικός Σύμβουλος Επιχειρήσεων
Υποψήφιος Τοπικός Σύμβουλος Δημ. Κοινότητας Κορίνθου
Δεν υπάρχουν σχόλια: